"Weer eens volledig de weg kwijt", "totaal verdwaald" of zelfs "seniel". De publieke opinie was vorige week messcherp toen een filmpje van Amerikaans president Joe Biden tijdens een toespraak bij The Global Fund naar buiten kwam. In het bewuste fragment is te zien hoe de president net na zijn speech op bijna robotachtige wijze verstijft en dan nogal houterig om zich heen kijkt, op zoek naar een aanwijzing. Volgens Steve Hank, een economieprofessor aan de gerenommeerde Johns Hopkinsuniversiteit liep Biden "letterlijk verloren" op het podium. "Onze onbevreesde leider is niet in staat om op en van het podium te komen", tweette hij. Op verschillende sociale media kwam het bewuste clipje duizenden keren terug.  Niet alleen Twitteraars, Facebookgebruikers of TikTokkers deelden het filmpje gretig, ook verschillende nieuwsmedia schreven over het voorval. VRT NWS had het filmpje aanvankelijk ook op zijn website staan, maar verwijderde het bericht later omdat de nodige context ontbrak. Daarnaast brachten heel wat andere Vlaamse nieuwsmedia het verhaal. "Gaat het nog wel goed met Joe Biden?", kopte Het Laatste Nieuws bijvoorbeeld. Daarmee sloot de krant zich aan bij de algemene bezorgdheid over de Amerikaanse president zijn mentale toestand. Vooral aan Republikeinse zijde stellen oppositieleden regelmatig dat Biden niet langer geschikt is voor de hoogste positie. Het voorval vond plaats op 21 september in New York. Nadat hij al de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties had toegesproken, was Biden diezelfde dag ook nog aanwezig op de Replenishment conferentie van het Wereldfonds voor de bestrijding van hiv/aids, tuberculose en malaria. Op die bijeenkomst worden gewoonlijk geld en middelen vrijgemaakt voor de komende werkingsjaren van de organisatie.  Maar was Biden er ook echt de weg kwijt? Een clipje dat de volledige toespraak toont, laat iets anders uitschijnen. Biden lijkt op het einde inderdaad even verward, maar dat is omdat het niet meteen duidelijk is of hij al dan niet nog op het podium verwacht wordt.  Bekijk hieronder een langere versie van de afsluiting van de conferentie Wie goed oplet, ziet dat hij kort met iemand buiten beeld overlegt. Mogelijk wordt daar gebrieft dat hij nog even op het toneel moet blijven staan voor een groepsfoto. De volgende spreker vernoemt hem ook enkele keren waardoor zijn aandacht getrokken wordt. Nog geen twee minuten later worden alle prominenten, waaronder de Canadese premier Justin Trudeau, de Franse president Emmanuel Macron en Europees commissievoorzitster Ursula von der Leyen het podium opgevraagd voor een fotosessie. Biden helpt die laatste ook het trapje opkomen. De president wist dus wel degelijk hoe hij het podium moest verlaten. Het was voor hem alleen niet duidelijk of het nog de moeite loonde om weg te gaan wanneer vrij snel de groepsfoto volgde.  In Amerika bestaat al langer een traditie om twijfel te zaaien over de mentale en fysieke gezondheid van de president. Dat gebeurde ook bij Trump en nu opnieuw bij Biden." Hoewel Biden al bij zijn kandidaatstelling als president toegaf een man van "blunders" te zijn - zo stottert hij ook wat - werden de voorbije jaren ook al verschillende momentopnames zonder context gedeeld. Dat gebeurt voornamelijk door politieke tegenstanders die de man graag uitspelen als 'te oud voor de job'. "In Amerika bestaat al langer een traditie om twijfel te zaaien bij de mentale en fysieke gezondheid van de president of politieke tegenstanders. Dat gebeurt nu met Biden, maar gebeurde net zo goed bij Trump of andere presidenten", zegt factchecker Rien Emmery, bij Nieuwe Feiten op Radio1. En voorbeelden zijn er legio: Zo moest een korte clip van 13 seconden waarin Biden tijdens een receptie zijn Binnenlandminister Deb Haaland zocht, aantonen dat de president eenzaam is en zelfs binnen Democratische kringen weinig populair is.  Enkele maanden geleden zorgde een video van Biden die zogenaamd niet doorhad dat hij instructies van een teleprompter af las voor opschudding. Nochtans toonde een clip van de volledige speech dat hij die uitdrukkingen als "repeat the line" moedwillig in zijn betoog gebruikte. Eerder werd hij ook afgekraakt voor het gebruik van een spiekbriefje dat hem doorheen een vergadering loodste, hoewel werd aangetoond dat alle Amerikaanse presidenten zulke cheat sheets van hun staf kregen.  Een andere bekende claim is dat hij deze zomer een medaille verkeerdelijk om de nek van een oorlogsveteraan hing. Een filmpje van slechte kwaliteit moest dat bewijzen, maar een livestream die duidelijkere beelden opleverde, toonde het tegendeel aan. Meer informatie over de factchecks van VRT NWS lees je in dit artikel.

Je vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van andere Vlaamse redacties.

Wil je iets laten checken? Stuur ons dan een mail via check@vrtnws.be of vul je vraag in op de website van deCheckers.

Deze video met een verwarde Biden, toont aan dat hij er geestelijk niet meer helemaal bij is.

Check - Waarom Amerikaanse president Joe Biden schijnbaar "verdwaald" ronddwaalde op een podium   

In een video die vorige week wereldwijd viraal ging, is te zien hoe de Amerikaanse president Joe Biden niet weet wat te doen nadat hij een speech gaf. Het is het zoveelste beeld dat moet aantonen dat Biden er geestelijk niet meer helemaal bij is. Maar net als in andere gevallen ontbreekt alle context bij het filmpje. Want even later werd de president opnieuw verwacht voor een groepsfoto, zo blijkt uit een langere video. Mogelijk was hij daardoor in de war. "Net zoals bij Trump destijds proberen politieke tegenstanders ook nu twijfel te zaaien over de mentale en fysieke gezondheid van de president." 

Factcheck: waarom Amerikaanse president Joe Biden schijnbaar "verdwaald" ronddwaalde op een podium   

Dit is een video waar het Oekraïense Azov-bataljon een Nederlandse vlag verbrandt.

Een video uit 2016 zou tonen dat mannen van het Oekraïense Azov-bataljon een Nederlandse vlag verbranden. De video is fake en wellicht gemaakt door Russische trollen. Al in 2016 werd bewezen dat het hier niet gaat om een echte video van het Azov-bataljon.


Factcheck: nee, dit is niet het Azov-bataljon dat een Nederlandse vlag verbrandt

"Uit het leven gegrepen... les geven in een Brusselse school", schreef een zekere "Dirk Kapitein" in een publieke Facebookpost op 17 september. Bijgevoegd een filmfragment van enkele luid roepende jongeren die in een klaslokaal met papieren en zelfs banken gooien terwijl hun leerkracht machteloos toekijkt.  In nog geen week tijd werd de video meer dan 4.500 keer gedeeld en regende het onder de eerste post meer dan 1.000 reacties. "Het nieuwe Europa" en "Haal nog wat meer rotzooi binnen", schreven sommigen alluderend op het hoge aantal mensen met een migratieachtergrond in Brussel. Of "man man, mijn handen jeuken", schreef iemand anders suggererend dat hij geweld zou gebruiken. "Neem die hun ouders het kindergeld en dat ze in hun land tussen de geiten gaan lopen", klonk het in een andere racistische reactie.  Nochtans horen we alle aanwezigen in het filmpje Portugees spreken. De beelden zijn dan ook niet afkomstig uit Brussel, maar uit Brazilië, zo schreven onze collega's van Knack vorige week.  Knack verwijst zelf naar een Tsjechische fact check uit 2019 waarin wordt uitgelegd dat het om een incident in Carapicuíba gaat, een voorstad van de Braziliaanse stad Sao Paulo. Zoals een lokale krant schrijft, werden op 29 mei 2019 acht leerlingen door de politie aangehouden in de Maria de Lourdes Teixeira State School. Zulke incidenten zouden er vaker plaatsvinden.   Het is niet de eerste keer dat de beelden van het Braziliaanse incident buiten het land gebruikt worden om migrantenleerlingen verdacht te maken. In september 2019 deelde een Tsjechische vrouw de beelden ook al met bijschrift "Kinderen van migranten op school".  Gelukkig hadden heel wat Facebookgebruikers ook al snel door dat de video die circuleert niet de juiste context krijgt. Verschillende mensen reageerden ondertussen dat het niet om een school in Brussel gaat. Onder hen ook Barbara V. die zelf les geeft. "Ik heb "kids throwing tables" gegoogled en zo kwam ik erachter dat het fake news was", zei ze in de Radio1-podcast Het Uur van de Waarheid. "Ik ben dan wel beginnen reageren omdat ik erg geschokt was door de reacties en het feit dat dat bericht enorm snel gedeeld werd."  Beluister hier de integrale aflevering van Het Uur van de Waarheid, Barbara V. hoort u rond minuut 19.  Meer informatie over de factchecks van VRT NWS lees je in dit artikel.

Je vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van andere Vlaamse redacties.

Wil je iets laten checken? Stuur ons dan een mail via check@vrtnws.be of vul je vraag in op de website van deCheckers.

Dit filmpje toont geweld in een Brusselse school.

CHECK- Neen, virale video toont geen rebelse leerlingen in Brusselse school 

Op sociale media als Facebook gaat een video viraal waarin leerlingen een klas op stelten zetten. Volgens de verspreider gaat het om een Brusselse school. Maar dat klopt niet, zocht onder meer het tijdschrift Knack uit. De beelden zijn afkomstig uit Brazilië. Intussen is de video al wel duizenden keren gedeeld. Er staan ook heel wat racistische commentaren bij. 

Factcheck: neen, virale video toont geen rebelse leerlingen in Brusselse school 

Oekraïense kinderen zingen in deze. video de onofficiële hymne van de Luftwaffe.

Op sociale media wordt een video gedeeld waarin kinderen dansen op een Duitstalig lied. Volgens de bijschriften zou het gaan om de ‘onofficiële hymne’ van de Luftwaffe, maar dat klopt niet: het is een Bretons volkslied uit 1929 waarvan later ook covers in andere talen zijn gemaakt. 


Factcheck: nee, dit is geen video van Oekraïense kinderen die ‘de hymne van de Luftwaffe’ zingen

Dit is een Italiaans protest tegen de stijgende elektriciteitsprijzen.

Online circuleert een video van wat een gewelddadig Italiaans protest tegen de stijgende elektriciteitsprijzen zou zijn. Volgens berichten op sociale media zou het protest in Genua hebben plaatsgevonden. Dat klopt niet. De video werd in 2019 in Bologna gemaakt en toont een protest tegen de extreemrechtse politicus Roberto Fiore.


Factcheck: video toont gewelddadig Italiaans protest tegen extreemrechts politicus, niet tegen hoge elektriciteitsprijzen

Russischsprekenden moeten in Letland achteraan in de bus zitten.

Online circuleert een foto van een Lets-Russische sticker die zou aangebracht zijn in Letse bussen. Daarop staat te lezen dat Russischsprekenden achteraan in de bus moeten gaan zitten. De foto is echt, maar de sticker is niet door de Letse openbaarvervoermaatschappij aangebracht. 


Factcheck: nee, Russen worden niet verplicht achteraan te zitten in Letse bussen

Het tweede boostervaccin tegen covid-19 is enkel getest op acht muizen.

Op sociale media circuleert het bericht dat het tweede boostervaccin tegen covid-19 alleen getest zou zijn op acht muizen. Dat klopt niet. Het vaccin is voor 99 procent hetzelfde als het vorige vaccin en werd wel degelijk ook onderworpen aan testen op mensen.


Factcheck: het Europese boostervaccin is wél getest op mensen

Deze video toont een straatfeest in Kiev.

Op sociale media doet een video van een straatfeest met Oekraïense vlaggen de ronde alsof het in Kiev zou zijn gefilmd. Dat klopt niet. De beelden tonen de Poolse stad Wroclaw en illustreren dus niet dat de Oekraïense hoofdstad niet zou lijden onder de oorlog.


Factcheck: video toont beelden uit Poolse stad Wroclav en geen feest in ‘door oorlog verscheurd Kiev’ 

Afrikaanse leiders moesten met de bus naar de begrafenis van de Britse koningin Elisabeth, terwijl de andere staatshoofden met hun eigen wagens mochten komen.

Volgens berichten op sociale media moesten Afrikaanse leiders met de bus naar de begrafenis van de Britse koningin Elisabeth, terwijl de andere staatshoofden met hun eigen wagens mochten komen. Dat klopt niet. Aan alle genodigden was gevraagd om niet hun eigen vervoer te gebruiken. Enkel voor de Amerikaanse president werd een uitzondering gemaakt.  


Factcheck: niet enkel Afrikaanse leiders moesten met bus naar begrafenis van de Queen

Op Facebook gaat een filmpje viraal waarin leerlingen een klaslokaal flink op stelten zetten. Ze schreeuwen, gooien met papier en zelfs met stoelen en schoolbanken. De video zou gemaakt zijn in een Brusselse school, maar dat klopt niet: het gaat om oude beelden uit Brazilië.


Factcheck: nee, dit filmpje toont geen geweld in een Brusselse school

De productie van biovoeding stoot wel 37 procent minder broeikasgassen uit dan de traditionele landbouw.

‘De productie van biovoeding stoot wel 37 procent minder broeikasgassen uit dan de traditionele landbouw.’ Dat lazen we in Plus Magazine. Maar het klopt niet.


Factcheck: nee, de productie van biovoeding stoot niet 37 procent minder broeikasgassen uit

Aan de vooravond van de begrafenisceremonie rakelden dierenactivisten een ouder verhaal op: om de vele royal guards, de elitetroepen van het Britse leger, te kunnen kleden, zouden 140 zwarte beren moeten sneuvelen. De guards zijn onder andere door hun kenmerkende zwarte en lange berenmutsen een symbool en uithangbord van Groot-Brittannië geworden.  Dat de lijfwachten voor hun bekende hoofddeksel nog steeds echt berenpels gebruiken, blijkt te kloppen. In maart bevestigde een woordvoerder van het Britse ministerie van Defensie nog aan de Britse krant The Mirror dat overschakelen op synthetische stoffen voorlopig geen optie is, omdat die niet bestand zouden zijn tegen meerdere weertypes. Het ministerie legde een petitie met meer dan 42.000 handtekeningen om over te schakelen naast zich neer.  In het begin van dit jaar bevestigde de voormalige Britse premier Boris Johnson in een gelekte e-mail ook  dat de mutsen van echt berenpels gemaakt zijn, maar dat hij die traditie steunde. Volgens Johnson zouden hoofddeksels uit kunstmateriaal er minder goed uitzien. Dierenrechtenorganisatie PETA klaagde net als andere organisaties en Britse parlementsleden de praktijk al meerdere keren aan.   Hoewel de mutsen een tachtigtal jaar kunnen meegaan, moet er toch elk jaar een honderdtal vervangen worden voor ceremoniële functies. Daarvoor wordt doorgaans één berenvel per muts gebruikt. Voor de ongeveer 140 mutsen die dit jaar vervangen moesten worden, werden dus evenveel zwarte, Canadese beren gedood.  Weg met het kenmerkende, krullende kapsel van Elizabeth II. Verschillende Twitteraars beweerden aan de hand van een zogenaamd Vogue-artikel dat de Queen net voor haar dood het roer nog helemaal omgooide en voor een nieuw kapsel ging. Buckingham Palace zou volgens het stuk dan ook de bijgevoegde foto hebben gepubliceerd als finaal staatsieportret van de Britse monarch.  Maar dat klopt niet. Buckingham Palace heeft inderdaad nog een portret van de koningin vrijgegeven, maar daarop staat ze zoals we haar kennen: met kort en gekruld kapsel. De vervalste foto werd over de authentieke foto op het officiële Vogue-Twitteraccount gefotoshopt.  Enkele dagen voor haar overlijden verschenen overigens nog enkele foto's van Elizabeth II die de eedaflegging van Liz Truss in residentie Balmoral in goede banen leidde. Ook op die allerlaatste foto's staat de Queen met haar kenmerkende kapsel. "Vorige nacht in de Savoy (hotel in Londen, red.). Onze premier in het Verenigd Koninkrijk representeert Canada voor de Queen haar begrafenis (facepalm)", tweette een zekere Lisa op de dag van de begrafenis. Bijgevoegd is een filmpje van de Canadese premier Justin Trudeau die onder pianobegeleiding Bohemian Rhapsody van, toeval of niet, Queen zingt.  Het bericht werd al snel overgenomen door de Canadese activist en zelfverklaarde burgerjournalist Keean Bexte die eraan toevoegde dat Trudeau dronken was.  Maar dateert het filmpje ook van dit weekend in Londen? Ja, zo blijkt uit analyse van het beeldmateriaal. Hoewel het niet om de Savoy gaat, zien we wel de lobby van het Corinthia Hotel in Londen, op enkele honderden meters van Westminster Abbey waar de plechtigheid plaatsvond.  Op onderstaande foto, die van deze reisblog komt, zie je de lobby. Merk hoe de piano, het vloermotief en de achterliggende draaideur overeenkomen met het filmpje.  Hoe weten we dan dat het om actuele beelden gaat? Door stom toeval staat er op de achtergrond een rode bus op straat waarop nog net een stukje reclame te lezen staat. Het gaat om de woorden "Love Summer, Love Capital" en die maken deel uit van een advertentiecampagne die radiozender 95-106 Capital FM deze zomer voert.    Het officiële reisschema van de Canadese eerste minister toont ook geen  staatsbezoeken aan het Verenigd Koninkrijk eerder deze zomer en dus voor het overlijden van de Queen. Augustus stond vooral in het teken van de politieke ambtsoverdracht  van premier Boris Johnson naar Liz Truss en ontving het Verenigd Koninkrijk weinig buitenlandse leiders. We kunnen dus met grote zekerheid zeggen dat de beelden dateren van de periode net voor de begrafenis.  Het kabinet van de eerste minister bevestigde maandagavond uiteindelijk ook de gebeurtenis. Volgens een woordvoerder van Trudeau vond het pianospel zaterdagavond plaats. Enkele leden van de Canadese delegatie verzamelden toen na het avondeten in de lobby voor een hulde aan de overleden vorstin, waarna Trudeau het gezelschap vervoegde. Aan de piano zat Gregory Charles, een gerenommeerde muzikant uit Quebec.  Op verschillende online platformen en Afrikaanse media ontstond maandag ophef toen een foto van enkele Afrikaanse staatsleiders in een bus het internet rondging. Volgens critici was de foto een toonbeeld van westerse minachting tegenover Afrikaanse landen en voormalige kolonies. "Afrikaanse leiders die de begrafenis van koningin Elizabeth II bijwonen, moeten in een gedeelde bus reizen terwijl er voor Aziatische en Europese leiders erevoertuigen voorzien worden", tweette iemand.   Maar die claim klopt niet. Een week voor de begrafenis kon Politico voorbereidingsdocumenten inkijken waarin aan alle staatsleiders werd gevraagd om helikopters, privévliegtuigen en persoonlijke voertuigen achterwege te laten. Om verkeershinder door de vele aanwezigen in het centrum van Londen te vermijden werden staatshoofden vanuit het westen van de stad per bus naar Westminster gebracht.  Een afwijking van dat protocol, die door veel critici ook wordt aangehaald, was Joe Biden. Die kreeg na onderhandelingen tussen de Britten en de Amerikaanse veiligheidsdiensten een uitzondering en mocht in zijn gepantserde limousine "The beast" aantreden. "Er is geen mogelijkheid voor de geheime diensten om de veiligheid van de president te garanderen op evenementen als deze", zei voormalig geheim agent Timothy Miller aan Politico.  Voor zover bekend verkregen andere staatsleiders geen uitzondering. Op een andere foto zijn ook de Franse president Macron, zijn vrouw Brigitte en de Braziliaanse president Jair Bolsonaro op de bus te zien. Op nog andere beelden zien we heel wat blanke aanwezigen die per bus toekomen.  Meer informatie over de factchecks van VRT NWS lees je in dit artikel.

Je vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van andere Vlaamse redacties.

Wil je iets laten checken? Stuur ons dan een mail via check@vrtnws.be of vul je vraag in op de website van deCheckers.

De Britse Queen Elizabeth kreeg een make-over net voor haar dood.

CHECK - Kreeg de Queen een make-over net voor haar dood? En zong de Canadese premier Trudeau aan vooravond van de staatsbegrafenis? 

Probeerde Groot-Brittannië Afrikaanse staatsleiders te kleineren door hen per bus naar de ceremonie te sturen en stond de Canadese premier aan de vooravond van de begrafenis van de eeuw echt te zingen? VRT NWS checkt daags na de begrafenis van de Queen vier virale verhalen op hun waarheidsgehalte. 

Factcheck: neen, Queen veranderde niet van haarstijl voor laatste staatsieportret

Tijdens de begrafenis van de Queen werden Afrikaanse leiders vervoerd met een bus, terwijl Europeanen met de wagen mochten komen.

Factcheck: neen, Afrikaanse leiders werden niet op bus geduwd terwijl Europeanen met de wagen mochten komen

Deze video toont muggen die een rugnummer hebben gekregen.

Op TikTok doet een video de ronde van muggen die een rugnummer zouden hebben gekregen. Dat klopt niet. Het blijkt te gaan om bladluizen met natuurlijke vlekjes. Door een vorm van pareidolie, een psychisch verschijnsel waarbij herkenbare dingen (zoals cijfers) worden gezien in een willekeurige waarneming, lijkt er een nummer op hun lichaam te staan. 

Zelf een factcheck suggereren?